کرگیری بتن یا مغزه‌گیری بتن (کُر به معنای هسته core) به عملیات ایجاد یک حفره یا خارج کردن قسمتی از بتن به شکل استوانه ای گفته می شود. کرگیری در واقع یکی از روش های مختلف برش و مغزه گیری از بتن تقویت شده یا بتن معمولی می باشد. کرگیری بتن برای اهداف گوناگونی انجام می شود.
مهم ترین آن ها عبارتند از ایجاد مسیر برای عبور لوله، سیم کشی و غیره و همچنین نمونه گیری از بتن برای آزمایش های مختلف که در آزمایشگاه بتن انجام می شود و در آن ها ویژگی های مختلف بتن تعیین می شوند. دریل های مخصوصی برای این کار طراحی و ساخته شده‌اند که در عملیات کرگیری بتن از آنها استفاده می شود. استفاده از دریل های مکانیکی سابقه ای بسیار طولانی در صنعت ساخت و ساز دارد و حتی به دوران باستان نیز باز می گردد. به هر ترتیب امروزه برای کرگیری بتن از دریل های مکانیکی و الکتریکی نیمه اتوماتیک استفاده می کنیم.
اهداف کرگیری بتن
در هر پروژه‌ای که در آن سازه های بتنی به کار رفته باشد، به تیم و ابزار مورد نیاز برای کرگیری بتن نیاز خواهیم داشت.کرگیری شامل ایجاد حفره هایی کاملا صاف و صیقلی بر روی دیوارها، زمین و سقف می باشد. از این حفره ها در سازه برای اهدافی هم چون عبور خطوط و سیم تلفن، لوله کشی، داکت لوله، اجرای سیستم اطفای حریق و غیره استفاده می شود. هم چنین گاهی نیاز است تا قطعه‌ای از بتن جهت آزمایش برای تعیین خصوصیات مختلف آن از بتن خارج شود که این کار هم به وسیله‌ی کر گیری صورت می پذیرد و به کل این پروسه آزمایش یا تست مغزه گیری بتن گفته می شود.
در برخی پروژه ها احتیاج داریم تا بر روی قسمتی از بتن آزمایش انجام شود و این آزمایش در محل قرار گیری سازه ی بتن نمی تواند به درستی صورت پذیرد. بنا بر این باید قطعه‌ای از بتن جدا شده و به آزمایشگاه بتن برده شود تا آزمایش کرگیری بتن بر روی آن صورت پذیرد. در چنین شرایطی است که احتیاج است تا به وسیله‌ی کرگیری بتن، قطعه ای استوانه ای شکل از بتن خارج شود و به آزمایشگاه تحویل داده شود تا در آن جا بتوان با آزمایش بر روی آن، به ویژگی های مختلف کیفی و کمی آن دست پیدا کرد.
نحوه کارکرد دستگاه های کرگیری بتن یا دریل ها
دستگاه های دریل از هسته های الماسی استفاده می کنند. چرا که الماس یکی از سخت ترین مواد شناسایی شده است که می تواند بتن را ببرد. البته بیشتر دریل از فولاد ساخته می شود و فقط در بخش انتهایی یا نوک آن از الماس استفاده می شود. احتمالا این موضوع به خاطر ارزش بالای الماس باشد. اگر بخواهیم کل هسته‌ی یک دریل را از الماس بسازیم، هزینه‌ی هنگفتی را بر روی دست ما می گذارد و البته واقعا هم به چنین کاری نیازمند نیستیم. از نظر راه های ایجاد نیرو برای وارد کردن آن به بتن، دریل ها به دسته های الکتریکی، بادی و هیدرولیک تقسیم می شوند. دریل های مدرن به صورت کاملا خودکار عمل می کنند. این دریل ها را با تنظیماتی بسیار آسان بر روی دیوار نصب می شود و با چرخشی سیصد و شصت درجه ای یک دایره کامل از بتن را می برند که بعد از خارج شدن، یک شکل استوانه تشکیل می شود. قطر استوانه ی بریده شده از بتن بستگی به این موضوع دارد که ما به چه اندازه ای نیاز داریم. دریل ها می توانند استوانه هایی با قطر ۱۰ میلی متر تا ۱۸۰ سانتی متر را ببرند و از بتن خارج کنند.
کرگیری بر روی بتن مسلح
کرگیری بتن بر روی بتن های مسلح و غیر مسلح نیز انجام می شود. اما به خاطر ماهیت متفاوت آن ها، تفاوت هایی نیز میان این دو عملیات وجود خواهد داشت. کرگیری از بتن مسلح به مراتب سخت تر و پیچیده تر است و انجام این عملیات زمان بسیار بیشتری را نسبت به بتن معمولی می طلبد. همچنین در این مورد روش های کرگیری بتن محدودی نیز وجود دارد که کمی ما را محدودتر می کند. اما در مورد بتن معمولی و غیر مسلح این گونه نیست. کرگیری در بتن غیر مسلح آسان تر و با سرعت بسیار بالاتری صورت می پذیرد. همچنین در مورد انتخاب روش کرگیری نیز کار ما راحت تر است چرا که گزینه های بیشتری پیش روی ماست و از تنوع بالایی برخوردار است.
در زمان کرگیری و مغزه گیری بتن به این نکات توجه کنید:
- کلیه نمونه ها باید عمود بر سطح کرگیری شوند. توجه کنید که نباید از قسمت اتصالات انجام پذیرد.
- زاویه تقریبی بین محور طولی کر و سطح افقی بتن را ثبت و یادداشت نمایید.
- در نظر داشته باشید اگر نمونه عمود بر سطح قائم یا عمود بر سطح دارای خمیدگی است، باید از نزدیکی وسط عضو انجام پذیرد.
- مقاومت بتنی که در کف قرار می گیرد، به طور معمول از بتنی که در سطح قرار می گیرد، بیش تر است. در زمان کر گیری و مغزه گیری بتن به این مسئله توجه کنید.
- مقاومت بتنی که از آزمایش کر ها به دست می آید، قطعا تحت تاثیر مقدار و توزیع رطوبت در نمونه در زمان آزمایش قرار گرفته است.
- زمانی که بتن، به مقدار کافی سفت نشده است، نباید از آن نمونه گیری انجام شود و مقاومت آن را مورد بررسی قرار داد.
- در نظر داشته باشید در صورت آسیب دیدن نمونه در زمان بیرون کشیدن، از آن استفاده نکنید و سعی کنید تا نمونه جدیدی را مغزه گیری کنید.
- توجه کنید از نمونه هایی که از بتن مسلح گرفته شده و اصطلاحا دارای میلگرد هستند، نمی توانید برای آزمایش مقاومت فشاری استفاده نمایید.
